چگونه استعدادهای خود را بشناسیم و از آنها استفاده کنیم؟

شناخت استعداد، مدیریت استعدادها و از همه مهم‌تر استعدادیابی اصولی است که اگر با دقت و توجه بیشتری به آن‌ها پرداخت، قطعا می‌توان گام بزرگی در داشتن آینده‌ای بهتر برداشت.

استعداد چیست؟

مطمئنا همه ما تا به حال با کلمه استعداد آشنا شده و صحبت‌های مختلفی در مورد آن شنیده‌ایم. اما آیا معنای درست و دقیق استعداد را نیز می‌دانیم؟

متاسفانه بسیاری از ما مفهوم واقعی و صحیح استعداد را به خوبی درک نکرده و در بسیاری از موارد کلمه استعداد را هم‌معنی هوش، مهارت، دانش، توانمندی، خلاقیت و حتی علاقه می‌دانیم.

حتی بارها شده است که کودکان درس‌خوان را بااستعاد و آن‌ها که علاقه‌ای به درس‌خواندن ندارند یا در درس‌ها ضعیف عمل می‌کنند، بی‌استعداد شمرده‌ایم. رفتاری که خدا می‌داند تا به امروز باعث از بین بردن آینده و موفقیت چه تعداد از انسان‌ها شده است.

تا به امروز کارشناسان تعاریف مختلفی از استعداد ارائه کرده‌اند که همگی در یک موضوع اتفاق نظر دارند. همه اهل فن معتقد هستند که استعداد به مقدار پیشرفت یک انسان در یک حوزه یا یک فعالیت خاص گفته می‌شود. توانایی که از بدو تولد انسان‌ها و بدون آنکه هیچ آموزشی دریافت کنند، در ذات آن‌ها قرار داده شده است.

حال این توانایی ذاتی در هر شخصی به شکل خاص و منحصر‌به‌فردی وجود دارد و از این رو است که می‌توان در دنیای امروز افراد با استعدادهای مختلف را مشاهده کرد.

بنابراین نباید به کودکی که درس‌خوان نیست گفت بی‌استعداد و کودکی که علاقه‌ شدیدی به درس‌خواندن دارد را فردی با استعداد دانست.

دلیل اهمیت استعدادیابی

شناخت استعداد در هر انسانی یکی از مهم‌ترین اصولی است که می‌تواند زمینه ورود در مسیر درست زندگی و رسیدن به موفقیتی که همه آرزوی رسیدن به آن را داریم، هموار سازد.

درواقع اگر تلاشی در استعدادیابی افراد یک جامعه انجام نشود، قطعا نمی‌توان انتظار جامعه‌ای موفق با بهترین بهره‌وری و راندمان را داشت.

متاسفانه کسانی که شناختی از استعدادهای خود ندارند، در راه رسیدن به موفقیت و پیشرفت هزینه گزافی را پرداخت می‌کنند. فردی که شناخت درستی از استعداد یا استعدادهای خود ندارد، برای آنکه به موفقیت و پیشرفت دست یابد مجبور به صرف انرژی و زمان بیشتری نسبت به فردی است که در مسیر استعدادهای خود گام برمی‌دارد.

توجه نکردن به استعدادها و توانمندی‌های وجودی هر انسان، انتخاب و تصمیم‌ گرفتن با توجه به موقعیت‌های فعلی و بدون درنظر گرفتن توانایی ذاتی، باعث می‌شود انسان‌ دچار خستگی، استهلاک و فرسودگی بسیار در رسیدن به آنچه مورد نظر است، شود.

اینجا است که استعدادیابی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند و برای آنکه از پرداخت هزینه‌های بسیار جسمی و مالی پیشگیری کرد، باید به بحث استعدادیابی بیش از پیش توجه کرد.

آیا همه انسان ها استعداد دارند؟

ممکن است با این سوال مواجه شویم که استعداد در درون تمامی انسان‌ها است یا فقط برخی دارای این ویژگی هستند؟ در پاسخ به این سوال باید با قاطعیت گفت بله! هر انسانی از بدو تولد دارای یک یا چند استعداد است که اگر برای شناخت آن‌ها تلاشی صورت نگیرد، متاسفانه هرگز شکوفا نخواهد شد.

متاسفانه برخی از افراد در یک جامعه تصور می‌کنند که هیچ استعدادی ندارند، و این کاملا اشتباه است. همانگونه که قبلا نیز بیان شد، تمامی انسان‌ها دارای استعداد هستند و این توانایی ذاتی از بدو تولد در وجود آن‌ها قرار داده شده است. ولی مشکل اصلی افرادی که تصور می‌کنند بدون استعداد هستند، نداشتن شناخت و کشف نکردن استعدادهای درونی خود است.

همچنین مسئله مهم دیگر این است که انسان‌ها نمی‌توانند استعدادهای خودشان را به همین راحتی تشخیص دهند تا بتوانند با استفاده از این موهبت الهی، پله های موفقیت و پیروزی را یکی پس از دیگری با شتاب و سرعت بیشتری پشت سر بگذارند.

اما قطعا همه انسان‌ها استعداد دارند و کافی است برای شناخت استعدادها، راه درست را پیدا و در آن قدم گذاشت.

با تشخیص و ترکیب استعداد های خود، انسانی متفاوت باشید

حال که با مفهوم واقعی استعداد و اهمیت استعدادیابی آشنا شدیم، و می‌دانیم که همه انسان‌ها استعداد دارند، این سوال پیش می‌آید که آیا می‌توان استعدادها را تشخیص داد؟

کارشناسان معتقد هستند که استعداد مانند رودخانه‌ای است که با وجود تغییرپذیری، تغییر دادن آن بسیار سخت و دشوار است.

البته شناخت استعداد سخت و غیر ممکن نیست! چرا که اولا نمی‌توان مرز دقیقی بین اینکه توانایی کنونی شما به دلیل استعدادی که دارید ایجاد شده یا به دلیل تلاش و مهارتی که برای به‌دست آوردن تواناییتان صرف کرده‌اید.

دوما ممکن است یک انسان در یک یا چند کار استعداد داشته باشد و اگر آن‌ها را با هم ترکیب کند بتواند استعداد دیگری را کشف کند. شناخت استعداد و در صورت داشتن چند استعداد و امکان ترکیب آن‌ها، امکان متفاوت بودن را به انسان‌ها می‌دهد.

راه های کشف استعداد

شناسایی کارهای لذت بخش

نخستین قدم در کشف استعدادها این است که ابتدا کارهایی که از انجام دادن آن لذت می‌برید را بشناسید. مثلا فهرستی تهیه کنید و تمامی کارهای دوست‌داشتنی را داخل آن بنویسید. بهتر است اولویت‌بندی کنید و نگران نباشید که چه کارهایی را می‌نویسید.

فرقی نمی‌کند هر کاری را می‌توانید درنظر بگیرید به شرطی که از انجام آن واقعا خوشحال می‌شوید و لذت می‌برید.

مثلا با انجام کدام کار، متوجه گذشت زمان نمی‌شوید؟ با کدام فعالیت وارد دنیای دیگری می‌شوید و از دنیای واقعی فاصله می‌گیرید؟ انجام چه کارهایی را بدون خواسته دیگران و با تمام وجود دوست دارید؟

نکته‌ای که در پایان فهرست متوجه آن می‌شوید، این است که این فعالیت‌ها بیشتر نشان از علاقه‌مندی‌های شما دارد تا علایقتان! اما نگران نباشید چرا که نخستین گام برای کشف استعداد را برداشته‌اید.

شما با شناخت علایق اصلی خود، با شور و انگیزه‌‌ای مثال‌زدنی می‌توانید در راه رسیدن به استعدادهایتان گام بگذارید.

یادآوری موفقیت ها در گذشته

دومین قدم برای کشف استعدادها، این است که اگر در گذشته در زمینه‌ای یا فعالیتی موفقیت خوبی به‌دست آورده‌اید، آن را یادداشت کنید.

اگر تعداد این فعالیت‌ها زیاد بود، فهرستی را روبه‌روی خود خواهید داشت که برای شما از استعدادهای شناخته نشده صحبت می‌کند. از استعدادهایی که در گذشته بدون آنکه از آن‌ها اطلاعی داشته باشید استفاده کرده‌اید.

این فهرست می‌تواند در مورد کارها یا پروژه‌هایی باشد که به خوبی موفق به انجام آن‌ها شده‌اید. همچنین می‌توانید دوره‌های آموزشی یا کلاس‌هایی را بنویسید که قطعا در یادگیری دروس آن‌، موفق بوده‌اید.

انجام تست های استعدادیابی

خوشبختانه امروزه آزمون‌های مختلفی برگزار می‌شود که با شرکت در آن‌ها می‌توانید قدم بزرگی در شناخت استعدادهای خود بردارید.

البته نباید از این نکته مهم غافل شوید که هیچ کدام از این آزمون‌ها به تنهایی نمی‌تواند شما را در شناخت استعدادهایتان یاری کنند، بلکه با استفاده از همگی آزمون‌ها و مقایسه آن‌ها با یکدیگر راه هموارتری در درک نقاط قوت و ضعف خواهید داشت و راحت‌تر می‌توانید به جمع‌بندی مناسب برسید.

شناسایی نقاط ضعف

همانگونه که در وجود همه ما انسان‌ها یک یا چند استعداد نهفته است، نقاط ضعف و قوت متعددی نیز خواهیم داشت.

شناسایی نقاط ضعف می‌تواند ما را تا کشف استعدادهایی که در درونمان نهفته است، یاری کند. متاسفانه یکی از مشهودترین نقاط ضعف اکثر ما انسان‌ها در این دوران، استفاده بیش از حد به فضای مجازی است. فضایی که بخشی از زندگی ما شده و حتی تا هنگام رفتن به بستر برای خوابیدن نیز همراهمان است.

از دیگر سوالاتی که می‌توان به عنوان نقاط ضعف مطرح کرد این موارد است:

• در انجام کدام فعالیت‌ها بیش از حد زمان را هدر می‌دهیم؟
• در انجام کدام کارها امروز و فردا می‌کنیم؟
• از انجام چه فعالیت‌هایی ناراحت می‌شویم و با انجام کدام کارها حس می‌کنیم بی دست و پا و نالایق هستیم؟

البته نباید از این مسئله به راحتی گذشت که همه ما انسان‌ها بر این اساس خلق شدیم که با تلاش و گذشت زمان کم‌کم به تکامل برسیم. پس در بدو خلقت کامل نبوده و اگر بتوانیم شناخت کافی از استعدادها و توانایی‌هایمان پیدا کنیم، می‌توانیم به کمال دست یابیم.

نتایج تحقیقات در کشف استعداد را بررسی و تحیلی کنید

اکنون پس از عبور از چهار مرحله، به یکی از مهم‌ترین مراحل شناخت و کشف استعداد رسیدیم. در این قسمت باید نتایج تحقیقاتی که انجام داده‌اید را در کنار یکدیگر گذاشته و آن‌ها را با یکدیگر مقایسه و بررسی کنید.

فراموش نکنید که تمامی چهار مرحله باید با هم سنجیده و بررسی شود. بنابراین کافی است اقدامات زیر را انجام دهید.

اگر به الگوی خاصی در این چهار مرحله دست یافتید، آن را یادداشت کنید.  ببینید در این چهار مرحله نقاط مشترکی وجود دارد؟ در صورت وجود آن‌ها را نیز یادداشت کنید.

اگر به خوبی به نتایج نگاه کنید، خواهید دید که یک یا چند کار را در تمامی فهرست‌هایی که تهیه کرده‌اید یادداشت کرده، در انجام آن‌ها موفق بوده و حتی از انجام آن‌ها لذت می‌برید.

پس می‌توان گفت که حد اقل با یک استعداد و حتی با تعدادی از آ‌ن‌ها آشنا شده‌اید.

تمرین را فراموش نکنید

پس از شناخت استعدادها، خوب تمرین کردن را فراموش نکنید. مسئله مهم در این مرحله این است که حتما برای رسیدن به نقطه‌ای که بتوانید در انجام آنچه به عنوان استعداد شناسایی کرده‌اید، تسلط کافی داشته باشید.

هرچند استعدادی که دارید خداوندی است ولی باید برای رسیدن به تسلط کافی و صددرصد، تمرین بهترین راه حل است. با تمرین به مدیریت استعداد یا استعدادهای خود می‌پردازید و در کاری که به آن علاقه دارید حرفه‌ای خواهید شد.